ادویه ها از قرنها پیش همراه انسان ها در سفره های غذا و طعم دهنده خوراک آنها بوده اند. ادویه ها با رایحه و رنگ های متنوع و خواص دارویی مختلف خود، بهترین چاشنی برای خوش طعم کردن غذا بوده اند. چاشنی هایی که علاوه بر عطر و طعم بی نظیری که به خوراک می بخشیدند، بیماری و ناخوشی های مصرف کنندگان را نیز درمان می کردند.
انواع مختلف ادویه های خوراکی خوش رنگ، خوش طعم و پر خاصیت!
انواع مختلف ادویه خوراکی
عطر و طعم ادویه جات، به همراه خواص و فواید شگفت انگیز آنها، باعث شده است تا مردم بومی هر منطقه، بر اساس ویژگی های جغرافیایی و اقلیمی و مزاج بدن ساکنین منطقه خود، از ترکیب مخصوصی از ادویه جات در تهیه خوراک خود استفاده کنند.
برخی از انواع ادویه نیز، در پخت و تهیه اکثر غذاها به کار می روند و شاید بسیاری از ما بدون آنکه بدانیم، همه روزه از فواید آنها بهره مند می شویم.
آویشن
آویشن گیاهی بوته ای شکل و هم خانواده با نعناع است. آویشن شیرازی و آویشن کوهی دو نوع متداول از انواع گونه های آویشن هستند که در کشور ما از آنها استفاده فراوانی می شود.
از آویشن در ساخت ادویه پیتزا، لازانیا، سوپ و بسیاری از غذاهای دیگر استفاده می شود.
دم نوش آویشن، این نوشیدنی معطر و شفابخش، دارای خواص بسیاری برای درمان بیماری هاست.
ماده مؤثر موجود در آویشن تیمول Thymol نام دارد. خواص این دمنوش نیز، به لطف وجود تیمول در ترکیبات این گیاه است. تیمول خاصیت ضد میکروب، ضد قارچ و ضد عفونت دارد.
از آویشن در ساخت داروهای درمان عفونت و التهاب ریه و بیماری های تنفسی استفاده می شود.
همچنین در ساخت بسیاری از پمادهای ضد درد، خمیردندان ها و دهانشویه ها از این گیاه پرخاصیت استفاده می شود.
دیگر ترکیب جادویی موجود در آویشن، کارواکرول Carvacrol نام دارد. کارواکرول می تواند با رشد و تکثیر تومورهای سرطانی مبارزه کند و با افزایش سطح هورمون های دوپامین و سروتونین در خون، باعث ایجاد حس نشاط و سرزندگی در افراد شود.
برگ بو
برگ بو گیاهی مدیترانه ای و به شکل درختچه است که از برگ خشک شده آن در آشپزی و درمان برخی از بیماری ها استفاده می شود. برگ های معطر برگ بو، طعم و رایحه ای خاص به غذا می بخشد.
روغن برگ بو در درمان التهابات و ورم های بدن به کار می رود. از دمنوش این گیاه برای تقویت سیستم گوارش، افزایش اشتها و افزایش میزان دفع ادرار، استفاده می کنند.
برگ بو دارای ویتامین های A و C ، خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد باکتریایی و ضد قارچی است. همچنین این گیاه میتواند آرام بخش سیستم گوارش بوده و به هضم بهتر غذا کمک کند.
ماساژ نواحی دردناک بدن با روغن برگ بو می تواند دردهای عضلانی و مفصلی و التهابات ناشی از آن را بهبود دهد.
پاپریکا
ادویه پودری پاپریکا از ترکیب فلفل قرمز تند و فلفل دلمه ای خشک شده، ساخته می شود. پاپریکا در بسیاری از کشورهای جهان به کار می رود و میزان تندی آن در هر ناحیه ای با ناحیه دیگر متفاوت است.
با افزودن میزان فلفل تند، میزان تندی پاپریکا نیز بیشتر می شود. ولی در برخی مناطق فلفل دلمه ای خشک شده، میزان بیشتری از پاپریکا را تشکیل می دهد و به همین دلیل طعم شیرینی دارد.
فلفل دلمه ای دارای خواص فراوانی مانند ویتامین K، ترکیبات فلاوونوئید، ویتامین C و ترکیبات آنتی اکسیدان می باشد. پاپریکا می تواند با تحریک ترشح اسید معده باعث هضم بهتر و سریع تر غذا شود.
جوز هندی
جوز هندی نوعی ادویه است که از پودر کردن هسته میوه گیاه جوز بویا به دست می آید. هسته میوه جوز هندی تا حدودی به گردو شباهت دارد اما باریک و کوچکتر از آن است.
مصرف میزان کم از این ادویه خوش عطر می تواند خوش طعم کننده غذا و شیرینی های شما باشد. اما باید در مورد مصرف زیاد آن احتیاط کرد، زیرا ممکن است باعث مسمومیت شود.
جوز هندی خاصیت آرام بخش دارد و مصرف آن می تواند باعث ایجاد حس نشاط شود. همچنین می تواند در درمان افسردگی و اضطراب نیز بسیار مفید باشد. همچنین استفاده موضعی از روغن جوز هندی و ماساژ آن می تواند دردهای عضلانی و التهابات را بهبود دهد.
جوز هندی تقویت کننده سیستم گوارش و دفع ادرار است و می تواند مانع از تشکیل سنگ های کلیوی شود.
خردل
سس خردل از ترکیب دانه های زرد و کوچک خردل با آبلیمو، آبغوره یا سرکه و افزودنی های دیگر به دست می آید. خردل طعم تندی دارد و معمولا به همراه انواع ساندویچ و همبرگر مصرف می شود.
روغن خردل می تواند دردهای موضعی را درمان کند. برای این کار می توانید محل درد را با روغن خردل ماساژ دهید.
خردل می تواند به سیستم تنفسی کمک کند، سرفه، گرفتگی بینی و سرما خوردگی را بهبود دهد، سیستم دفع ادرار را ضدعفونی کرده و کلسترول خون را کاهش دهد. خردل دارای ترکیباتی همچون منگنز، فسفر، منیزیوم، فیبر و چندین نوع از ویتامین هاست و افزودن آن به وعده های غذایی، می تواند بخشی از نیاز بدن به این مواد را تأمین کند.
هل
همه ما با دانه های سیاه رنگ و معطر هل آشنا هستیم و از آن در تهیه بسیاری از دسر ها و غذاهای ایرانی استفاده کرده ایم.
هل علاوه بر عطر استثنایی خود، دارای خاصیت تقویت کننده برای سیستم گردش خون و قلب، دیوریتیک و ادرار آور، نشاط آور و فرح افزا، تقویت کننده ریه و تنفس و ضد جرم دندان و میکروب های دهانی است.
هل می تواند اشتها را افزایش دهد، قوای جنسی را تقویت کند و فشار خون را در حد متعادل نگه دارد. هل با خواص ضد میکروب و آرامش بخش خود، می تواند در درمان گلودرد، سرفه و التهاب حلق و لوزه ها مؤثر باشد.
فلفل قرمز
پودر فلفل قرمز، ادویه ای قرمز و خوشرنگ است که می تواند طعمی تند و آتشین به خوراک شما ببخشد. طعم تند فلفل قرمز ناشی از وجود ترکیبی به نام Capsaicin در این گیاه است.
کپسایسین می تواند اشتها را تحریک کند و سوخت و ساز بدن را افزایش دهد. بنابراین مصرف مداوم آن سبب کاهش وزن می شود. البته فلفل قرمز مزاج بسیار گرمی دارد و ممکن است سبب بروز عوارض ناشی از گرمی مزاج شود.
از دیگر خواص فلفل قرمز می توان به خاصیت ضد سر درد و بدن درد، بهبود علائم سرما خوردگی، آنتی اکسیدان و کاهش دهنده رشد سلول های سرطانی و وجود ویتامین های E و A اشاره کرد.
دارچین
دارچین ادویه ای است که از پودر کردن پوست درخت آن به دست می آید. دارچین یکی از بهترین ادویه های دارویی برای کنترل و مقابله با دیابت است. برای کنترل قند خون می توان از دمنوش دارچین استفاده کرد.
دارچین می تواند باعث بهبود عملکرد مغز شود و ریسک ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. دارچین طبیعتی گرم دارد و می تواند با افزایش سوخت و ساز بدن، به کاهش وزن کمک کند.
گشنیز
گشنیز گیاهی معطر است که هم از برگ و هم از دانه های خوشبوی آن به عنوان طعم دهنده و چاشنی غذا استفاده می شود.
تخم گشنیز عطر بسیار مطبوعی دارد و از آن در تهیه نقل و آبنبات و برخی شیرینی ها استفاده می شود.
تخم گشنیز خاصیت ضد آرتریت و ضد التهاب دارد، می تواند با افزایش دفع ادرار، آب و مایعات تجمع یافته را از بدن خارج کند.
تخم گشنیز پودر شده در ترکیب با موادی مانند عسل می تواند برای تقویت پوست، کاهش جوش و لک و درمان اگزمای پوستی به کار رود. همچنین میتوان برای لایه برداری و پاکسازی پوست، از تخم گشنیز کمک گرفت.
تخم گشنیز کلسترول خون را کاهش داده و به این وسیله از بروز سکته های قلبی و مغزی جلوگیری می کند. تخم گشنیز تقویت کننده دستگاه گوارش و کبد است، همچنین می تواند مانع از افزایش فشارخون شود.
گلپر
اولین چیزی که با استشمام بوی گلپر به یاد می آید، باقالای پخته داغ در شب های سرد زمستانی است.
گلپر طعم دهنده خوبی برای بسیاری از غذاها و خوراکی هاست. اما خواص دارویی فراوانی نیز دارد. گلپر یک ضد قارچ و ضد میکروب قوی است و می تواند در درمان عفونت های قارچی بسیار مفید باشد.
گلپر می تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. گلپر خاصیت ضد التهاب دارد و می تواند دردهای مفصلی و آرتریتی را کاهش دهد. گلپر با داشتن ترکیبات دارویی در خود، می تواند به عنوان درمانی مؤثر برای تشنج مورد استفاده قرار گیرد.
رازیانه
دانه های رازیانه خواص دارویی بسیاری دارند. این دانه گیاهی، ترشح هورمون های مورد نیاز خانم ها را تحریک می کند، از این رو معمولا مصرف آن برای خانم ها توصیه می شود.
مصرف رازیانه در دوران شیردهی می تواند تولید شیر را افزایش دهد. رازیانه می تواند با رشد سلول های سرطانی مبارزه کند، سنگ های مجاری ادراری را دفع کرده و اختلالات قاعدگی را برطرف نماید. رازیانه می تواند، نفخ، التهاب و سایر ناخوشی های روده و دستگاه گوارش را بهبود دهد.
گل محمدی
از گل برگ های خشک گل محمدی می توان برای تهیه مربا، دمنوش و تزئین دسر و سالاد استفاده کرد. از گل برگ های تازه گل محمدی، گلاب استخراج می شود که در تهیه بسیاری از دسر ها و شیرینی های ایرانی کاربرد دارد.
گل محمدی طبع گرمی دارد و می تواند آرام بخش و بهبود دهنده سردرد باشد. همچنین از گلاب در برخی از ماسک های تقویت کننده پوست استفاده می شود.
زیره
زیره سیاه و زیره سبز، دو نوع از متداول ترین گونه های زیره در کشور ما هستند. زیره گیاهی با طبع گرم است و خاصیت ضد نفخ قوی دارد. زیره می تواند هضم غذا را آسان کرده و سوخت و ساز بدن را افزایش دهد. بنابراین مصرف زیره در کنار ورزش و رژیم غذایی مناسب، می تواند به کاهش وزن کمک کند.
زیره ادرار آور است می تواند به دفع سنگ کلیه و مجاری ادرار کمک کند. زیره دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است و از رشد سلول های سرطانی پیشگیری می کند.
به دلیل خواص متعدد و طبع گرم و خشک زیره، از گذشته های دور، به همراه برنج پخته شده، مقداری زیره مصرف می کردند.
سیر و پودر سیر
سیر گیاهی است که در بسیاری از ترشی ها و غذاهای محلی کشورمان استفاده می شود.
سیر تازه بویی بسیار مطبوع و قوی دارد؛ اما بسیاری از افراد، بوی سیر تازه را نمی پسندند. مصرف پودر سیر می تواند جایگزین مناسبی برای این افراد باشد. پودر سیر خشک شده، می تواند خواص باورنکردنی سیر را، بدون بوی زننده، به شما هدیه دهد.
سیر خاصیت ضد میکروبی بسیار قوی دارد و از گذشته، در درمان بسیاری از بیماری ها از آن استفاده می شده است. سیر طبع گرمی دارد و می تواند سوخت و ساز بدن را افزایش داده و باعث کاهش وزن شود.
خواص سیر می تواند التهابات ریه و دستگاه تنفسی را بهبود دهد. سیر می تواند فشار خون و کلسترول را کاهش دهد. همچنین می تواند سیستم ایمنی را تقویت کرده و عملکرد مغز را بهبود دهد. سیر با خاصیت آنتی اکسیدانی خود می تواند از بروز سرطان پیشگیری کند.
زنجبیل
پودر زنجبیل از آسیاب کردن ریشه گیاه زنجبیل به دست می آید و طعمی تند و گرم و قوی دارد. زنجبیل آسیاب نشده می تواند عطر و طعم خود را مدت زمان بیشماری حفظ کند.
زنجبیل می تواند بهترین درمان خانگی برای سرماخوردگی و بهبود علائم آن باشد. برای این منظور می توانید از دمنوش زنجبیل به همراه عسل استفاده کنید. زنجبیل می تواند برای درمان علائم آلرژی مانند آبریزش چشم و بینی و عطسه بسیار مفید باشد.
روغن زنجبیل و ماساژ دادن نواحی دردناک بدن با آن می تواند دردهای عضلانی را برطرف کند.
زنجبیل ضد تهوع است و می تواند به هضم غذا کمک کند. زنجبیل با خواص آنتی اکسیدانی خود از بروز بیماری هایی مانند آلزایمر و سرطان جلوگیری می کند.
زردچوبه
زردچوبه ادویه ای است که احتمالا در خانه همه ایرانیان پیدا می شود. رنگ زرد طلایی و خواص شگفت انگیز زردچوبه آن را به ادویه ای پرمصرف تبدیل کرده است.
مهم ترین ماده مؤثر موجود در زردچوبه Curcomin نام دارد. کورکومین خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و می تواند از بروز علائم پیری زودرس، آلزایمر و سرطان پیشگیری کند. کورکومین می تواند عملکرد مغز را بهبود دهد و التهاب مفاصل و دردناشی از آن را کاهش دهد.
ماسک و صابون زردچوبه می توانند در پاکسازی و لکه برداری پوست به خوبی عمل کرده و جای لکه و جوش را از بین ببرد. طرز تهیه ماسک زردچوبه بسیار راحت است و شما می توانید د ر خانه نیز این ماسک را تهیه کنید.
وانیل
وانیل، گیاهی گل دار است که قسمت خوراکی و معطر آن داخل غلاف قرار دارد. وانیل اصل رنگ تیره ای دارد و دارای خواص دارویی بسیاری است.
آنچه به عنوان وانیل در بازار به فروش می رسد، پودر سفید وانیل است که محصولی شیمیایی با اسانس وانیل است که در صنعت شیرینی پزی و قنادی استفاده گسترده ای دارد.
سماق
پودر سرخ و زیبای سماق از گذشته های دور به همراه گوشت و برای کاهش عوارض آن به کار می رفته است.
سماق یک آنتی اکسیدان قوی است و می تواند با علائم پیری و سرطان مبارزه کند. سماق خواص ضد قارچ و ضد میکروب دارد و در درمان انواع عفونت های قارچی و میکروبی بسیار مفید است.
سماق می تواند کلسترول و قند را در خون کاهش دهد. از این رو مصرف سماق برای افراد مبتلا به دیابت و چاقی توصیه میشود.
زعفران
زعفران یا طلای سرخ ایران، ادویه ای لوکس و گران قیمت است که از آن در تهیه بسیاری از دسرها و غذاها استفاده می شود. افزودن مقدار بسیار کمی زعفران به غذا و خوراک یا نوشیدنی می تواند عطری دل انگیز و روح افزا به آن ببخشد.
زعفران طبعی گرم دارد و آرام بخش خوبی برای اعصاب و رفع اضطراب است. زعفران سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند و با بهبود گردش خون، باعث سلامت بیشتر دستگاه قلبی عروقی می گردد.
زعفران خاصیت ضد درد و ضد التهاب دارد و می تواند در درمان آرتریت، نقرس و بیماری های مفصلی مفید واقع شود.
لیموعمانی
لیموعمانی، نوعی لیموترش خشک شده است. از لیموعمانی به صورت کامل یا پودر شده در تهیه خورش های ایرانی استفاده می شود.
دمنوش لیموعمانی برای کاهش فشار خون، سردرد، سرفه و سرما خوردگی مفید است. لیموعمانی، اشتها آور و ضد نفخ است و معده را تقویت می کند.
برخی از انواع لیموعمانی کمی تلخ هستند. برای گرفتن تلخی لیموعمانی، می توانید آن را به مدت چند دقیقه در آب جوشانده و آب آن را خالی کنید تا تلخی اش گرفته شود.
پودر کاری
پودر کاری ادویه ای نسبتا تند و معطر است که از ترکیب برگ بو، گشنیز، زردچوبه، دارچین، هل، فلفل سیاه و فلفل قرمز، تشکیل شده است. از این ادویه پرخاصیت و خوش طعم در تهیه بسیاری از غذاها استفاده می شود. خواص غذایی و دارویی ادویه کاری بسیار فراوان است. پودر کاری می تواند بوی زننده مرغ و ماهی را گرفته و طعم خوشی به آنها بدهد.
فلفل سیاه و فلفل سفید
فلفل سیاه و فلفل سفید هر دو یک گیاه هستند. تفاوت آنها، شیوه فرآوری و ذخیره سازی این دو ادویه است.
فلفل سیاه طبعی گرم و خشک و بویی مطبوع و معطر دارد. فلفل سیاه دستگاه گوارش را تقویت می کند و ضد نفخ و سوء هاضمه است. فلفل سیاه می تواند سوخت و ساز بدن را افزایش دهد و به کاهش وزن کمک کند.
همچنین فلفل سیاه خاصیت ضد عفونی کننده و آنتی اکسیدانی دارد. فلفل سیاه فعالیت عصبی مغز را افزایش داده و عملکرد آن را تقویت می کند.
ستاره انیسه
ستاره انیسه یا انیسون ستاره ای، که به نام بادیان ختایی نیز شناخته می شود، از ادویه هایی با طعم گرم و شیرین است. از این ادویه علاوه بر آشپزی، در درمان روماتیسم و دردهای مفصلی، آنفلوآنزا، بی خوابی، عفونت های قارچی و سرماخوردگی استفاده می شود.
برای پیشگیری از دیابت و سرطان نیز می توان انیسون ستاره ای یا بادیان ختمی را به رژیم غذایی روزانه اضافه کرد.
بادیان رومی، انیسون یا Pimpinella anisum ، گیاهی از راسته کرفس سانان است. انیسون دانه هایی معطر دارد و با خواص شفابخش خود، در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود.
انیسون دارای خاصیت ضد باکتری قوی و ضد التهابی است. این گیاه می تواند به عنوان دارویی آرام بخش عمل کند، همچنین می تواند دردهای عضلانی و التهاب را از بین ببرد.
انیسون می تواند به عنوان درمانی مؤثر برای مشکلات گوارشی و خصوصا بیماری های معده، به کار رود.
میخک
میخک، دانه ای معطر است که معمولا در ترکیب با چند ادویه دیگر به عنوان ادویه پلویی استفاده می شود. میخک عطر دلپذیری به خوراک می بخشد، اما استفاده های دارویی بسیاری نیز دارد.
میخک خاصیت بی حس کنندگی دارد، از این رو می توان از دانه و روغن میخک برای کاهش درد دندان استفاده کرد. میخک در درمان سرفه، سرماخوردگی و سوء هاضمه، نفخ معده و روده به کار می رود.
همچنین سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و پوکی استخوان را کاهش می دهد.